Co to jest ból krzyża i jakie są jego przyczyny?

Ból krzyża spowodowany może być przez wiele przyczyn. Bywa częścią zespołu klinicznego, objawem choroby bądź urazu, a także objawem odosobnionym. Ból krzyża towarzyszy chorobom reumatycznym i zespołowi napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Niekiedy spowodowany jest siedzącym trybem życia, a czasami nie ma żadnej konkretnej przyczyny.

Ból krzyża to niezwykle powszechna dolegliwość. Doświadcza jej znaczna część społeczeństwa. W przeważającej większość nie sposób określić przyczyny powstania bólu. Wśród najczęstszych sposobów łagodzenia go wymienia się farmakoterapię, fizykoterapię, regularne ćwiczenia mięśni pleców i brzucha, które wzmacniają struktury kręgosłupa.

Co to jest ból krzyża? Jakie są jego rodzaje?

Co kryje się pod pojęciem bólu krzyża? W ten sposób określa się dolegliwości bólowe, zlokalizowane w obrębie odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, które mogą promieniować do pośladków lub kończyny dolnej po jednej stronie lub po obu. Bóle krzyża w zależności od źródła pochodzenia zostały podzielone na:

• swoiste – ich przyczynami są znana choroba lub uraz;
• nieswoiste – nie towarzyszą im żadne patologie oprócz zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Nie da się im przypisać konkretnego czynnika sprawczego. Stanowią zdecydowaną większość ostrych, czyli trwających do miesiąca, oraz przewlekłych bólów krzyża¹.

W celu dokładnej diagnozy przyczyny bólu krzyża lub w przypadku dolegliwości, które utrudniają normalne funkcjonowanie, konieczna jest konsultacja ze specjalistą, który dopasuje właściwe leczenie lub wskaże odpowiednią rehabilitację.

Ból w krzyżu spowodowany stylem życia

Przyczyną bólu krzyża może się okazać nieprawidłowy styl życia. Ryzyko pojawienia się tej dolegliwości wzrasta u osób:

• przebywających przez długi czas w tej samej, niekiedy wręcz wymuszonej, pozycji ciała, wykonujących te same ruchy w związku z aktywnością zawodową. Problem dotyczy osób pracujących zarówno na siedząco, jak i na stojąco;
• dużo codziennie ćwiczących i dźwigających ciężary, co sprzyja przeciążeniu mięśni kręgosłupa;
• z wadami postawy, jakie rozwinęły się na skutek m.in. noszenia nieprawidłowego obuwia (na bardzo wysokich i niestabilnych obcasach, za małego, zbyt ciasnego), nieprawidłowego układania ciała w czasie snu (spanie z poduszkami ułożonymi zbyt wysoko, z podkurczonymi nogami), siedzącego trybu życia (sprawia on, że mięśnie brzucha i grzbietu, które wspomagają kręgosłup w utrzymywaniu prawidłowej postawy ciała, wiotczeją, stają się słabsze, a przez to nie są dobrą podporą);
• o nadmiernej masie ciała;
• narażonych na długotrwałe napięcie nerwowe.

Ból w okolicy krzyża – przyczyny

Ból krzyża i bioder, który promieniuje w kierunku pośladków, pachwin, kończyn dolnych oraz nasila się podczas chodzenia, to wynik rwy kulszowej. Określa się tak zespół objawów, za jakie odpowiada ucisk na nerw kulszowy, będący największym nerwem obwodowym w ludzkim ciele, lub na tworzące go nerwy rdzeniowe L4, L5 lub S1. Najczęstszymi przyczynami schorzenia są: dyskopatia, stany zapalne, cukrzyca. Oprócz bólu krzyża typowe dla rwy kulszowej objawy to: drętwienie, zaburzenia czucia nóg, ograniczenie ruchomości bolesnego odcinka kręgosłupa. Ból może się nasilać przy zmianie pozycji, kichaniu, kaszlu³.

W przypadku, gdy bólowi krzyża towarzyszą: uczucie osłabienia siły mięśniowej, trudności w poruszaniu się, problemy z potencją, oddawaniem moczu lub stolca, można podejrzewać takie stany, jak: przepuklina krążków międzykręgowych, zwężenia kanału kręgowego, ucisk na przebiegające w okolicy korzenie nerwowe⁴. Za ból w krzyżu odpowiadać mogą również: nadmierna ruchomość pomiędzy kręgami w stawach kręgosłupa, reumatoidalne zapalenie stawów, przesunięcie kręgów względem siebie (kręgozmyk).

Przeczytaj i dowiedz się jak uśmierzyć ból głowy powstały w następstwie problemów z kręgosłupem

Ból krzyża i podbrzusza – co go może powodować?

Ból krzyża wcale nie musi pochodzić od kręgosłupa. Jeśli towarzyszy mu jednocześnie ból podbrzusza, przyczyn należy szukać w chorobach narządowych. Za ból podbrzusza i krzyża odpowiadać mogą m.in.:

• schorzenia układu moczowego, takie jak: zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, kamica;
• ostre zapalenie trzustki – towarzyszy mu ból krzyża, który opisywany jest jako opasujący;
• choroby jelit – wzrost napięcia w przewodzie pokarmowym, który powodują gromadzące się gazy w przebiegu jelita drażliwego, może podrażniać nerwy, przeciążać mięśnie, co skutkuje bólem pleców;
• PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego, pojawiający się podczas owulacji, choroby jajników i endometrioza (gruczolistość macicy, zwana inaczej wędrującą śluzówką macicy).

Jak zapobiec bólowi w krzyżu?

Ból w krzyżu, za który nie odpowiada żadna choroba, można zneutralizować poprzez podejmowanie kilku prostych kroków, w tym m.in.:

• podnoszenie ciężkich przedmiotów z pozycji kucznej przy zachowaniu prostych pleców. Ciężar rozkłada się równomiernie, dobrze jest też opierać go na biodrze lub korzystać ze specjalnych pasów;
• pozbycie się nawyku zakładania nogi na nogę podczas siedzenia – stopy powinny być oparte na podłodze. Ponadto nie należy siadać na brzegu krzesła i wyginać pleców w pałąk. Trzeba siedzieć tak, aby oparcie podtrzymywało kręgosłup głównie w jego części krzyżowo-lędźwiowej;
• podczas długiego stania należy zmieniać co jakiś czas pozycję – opierać naprzemiennie stopę lewą i prawą na niskim podnóżku;
• należy nosić wygodne obuwie, przyjmować wyprostowaną postawę ciała, podejmować ruch;
• warto dbać o dobrze zbilansowaną i zrównoważoną dietę, która dostarczy organizmowi wszelkich niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników odżywczych, w tym wapnia i witaminy D dla zdrowych i mocnych kości.

Co pomaga na ból krzyża? W razie potrzeby można stosować m.in.: leki przeciwbólowe, leczenie rehabilitacyjne, masaże, jogę, różne formy fizykoterapii. W bólach specyficznych – objawowych – prowadzi się dodatkowo postępowanie diagnostyczne i leczenie choroby podstawowej².

KETO/051/05-2021