Ból nogi po złamaniu to fizjologiczna reakcja organizmu na uszkodzenie struktur kości i okolicznych tkanek miękkich. Dolegliwość trwa nawet kilka tygodni po wystąpieniu urazu i zwykle nasila się podczas próby poruszania kończyną. Objaw stopniowo ustępuje pod wpływem leczenia, w tym farmakoterapii.
Charakter złamania kości warunkuje metody terapeutyczne i czas rekonwalescencji. Rehabilitację pourazową można prowadzić nawet z opatrunkiem gipsowym czy ortezą. Jedną z metod leczniczych jest fizykoterapia, która skraca czas leczenia i zmniejsza ból nogi po złamaniu.
Ból nogi po złamaniu – przyczyny
Ból nogi po złamaniu może być dotkliwy i utrzymywać się jeszcze przez pewien czas od chwili wystąpienia urazu. Odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne oraz rehabilitacja zwykle zmniejszają dolegliwości. U części pacjentów, zwłaszcza w pierwszych dniach po urazie, może być potrzebne stosowanie leków przeciwbólowych.
Do kontuzji z przerwaniem ciągłości struktury kości w kończynie dolnej dochodzi najczęściej w wyniku niefortunnych upadków z wysokości oraz ciężkich wypadków komunikacyjnych. Dolegliwości związane ze złamaniem nogi mogą także stanowić efekt intensywnej aktywności fizycznej, przekraczającej możliwości adaptacyjne organizmu na obciążenia. Tego typu uraz najczęściej spotyka osoby aktywne ruchowo, uprawiające dynamiczne sporty oraz dyscypliny ekstremalne. Jednak ból nogi po złamaniu może wynikać nie tylko z nadmiernego obciążenia zdrowej struktury kostnej młodego człowieka czy nieszczęśliwych zdarzeń losowych. Występuje także przy normalnym obciążeniu osłabionej masy kostnej. Na taki mechanizm złamania nogi narażone są szczególnie osoby starsze z osteoporozą lub innymi zaburzeniami dotyczącymi tkanki kostnej.
Zmniejszona gęstość kości, której czynnikami ryzyka są zmiany hormonalne związane z okresem menopauzy, nieprawidłowa i niezbilansowana dieta uboga w wapń, mogą również wiązać się z większym ryzykiem złamań1. Wówczas nawet pozornie niegroźne potknięcie się na chodniku czy utrata równowagi na śliskiej nawierzchni grozi ciężką kontuzją kończyny dolnej. Czynnikami ryzyka, które sprzyjają złamaniom kości, są także różnorodne choroby, jak wrodzona łamliwość kości, nowotwór i jego przerzuty, a także leki (glikokortykosteroidy), które są najczęstszą przyczyną wtórnej osteoporozy2.
Przeczytaj i dowiedz się jak długo boli ręka po złamaniu?
Pierwsza pomoc po złamaniu nogi
Istotne znaczenie w rokowaniach poszkodowanego po złamaniu nogi ma jakość udzielonej pierwszej pomocy przedmedycznej. Pierwsza pomoc obejmuje przede wszystkim unieruchomienie kontuzjowanej kończyny w odcinku uszkodzenia oraz najbliższych stawów przy pomocy szyny i bandaża lub prowizorycznego stabilizatora, w zastanej pozycji. Ważne jest, aby przy tych czynnościach nie wykonywać żadnych ruchów nogą ani nie nastawiać odkształconych jej fragmentów. Nie należy również przenosić poszkodowanego w inne miejsce, chyba że znajduje się on w sytuacji zagrażającej życiu, np. w płonącym samochodzie.
Jeśli doszło do złamania otwartego nogi (to rodzaj złamania, w którym odłamki kości przerywają ciągłość skóry), należy również zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem, który powinien być np. w każdej apteczce samochodowej lub najczystszym materiałem dostępnym w zasięgu ręki, przykładając go bezpośrednio na ranę.
Ból nogi po złamaniu – leczenie i rehabilitacja
Wczesne i kompleksowe leczenie pozwala uniknąć groźnych powikłań. Poza złożeniem odłamów kości przez lekarza i zainstalowaniem unieruchamiającego opatrunku istotna jest rehabilitacja. Gips czy orteza nie hamują ćwiczeń ani korzystania z fizykoterapii. Jest wręcz przeciwnie. Różnorodne zabiegi przyspieszają regenerację kości, ustępowanie objawów urazu i powrót do formy. Działa tak szczególnie magnetoterapia. Poza tym kilka razy w ciągu dnia poleca się wykonywać proste nieobciążające ćwiczenia wolnych od unieruchomienia odcinków nogi.
Ważną rolę w rekonwalescencji odgrywa poruszanie się przy pomocy kul łokciowych odciążających uszkodzoną i osłabioną nogę. Należy pamiętać, że podczas chodzenia o kulach noga nie powinna wisieć całkowicie w powietrzu, ale lekko dotykać palcami podłoża, aby zapewnić nieprzerwany dostęp do bodźców zewnętrznych. Również podczas siedzenia należy zwracać uwagę na ustawienie stopy złamanej nogi. Kończyna po kontuzji powinna być ułożona tożsamo z nogą zdrową, czyli powinna być oparta całą stopą na podłodze oraz zgięta w kolanie i biodrze do 90 stopni3.
Ważną metodą leczniczą jest także farmakoterapia. Ból nogi po złamaniu może ustąpić pod wpływem leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych dostępnych w aptece bez recepty. Po zdjęciu opatrunku unieruchamiającego zabiegi fizykalne mogą zostać rozszerzone o masaże pobudzające spowolnione w chorej nodze krążenie i regenerację tkanek miękkich, laseroterapię, ultradźwięki czy krioterapię4. Łagodzą one stany zapalne, ból po złamaniu nogi, wpływają na ustępowanie obrzęków, wzmacnianie siły mięśniowej i zwiększenie zakresu ruchu w stawach.
KETO/295/08-2020
