Spuchnięcie kolana to symptom o wielu potencjalnych przyczynach. Obrzęki mogą być efektem urazów i kontuzji nogi, zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego bądź stanowią powikłania pozabiegowe. Dolegliwości nierzadko towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak ból, ograniczenie ruchomości i ocieplenie skóry.
Spuchnięte kolano wymaga leczenia. Odpowiednie postępowanie łagodzi przebieg dolegliwości, poprawia motorykę stawu i zapobiega dalszym uszkodzeniom struktur aparatu ruchu.
Spuchnięte kolano – przyczyny bezpośrednie
Spuchnięte kolano to powszechny, ale mało charakterystyczny i niejednoznaczny objaw. Może pojawić się zarówno po kontuzji lub uderzeniu, ale też niespodziewanie - bez konkretnego znanego powodu. Spuchnięte kolana najczęściej występują w towarzystwie dodatkowych dolegliwości, takich jak ból i ocieplenie skóry. Powodują także ograniczenie ruchomości, miejscową sztywność i zniekształcenie chodu. Ze względu na szerokie spektrum przyczyn obrzęk kolana można różnicować pod kątem okoliczności pojawienia się objawów, stanu zdrowia, a także wieku.
Spuchnięcie nogi nad kolanem, w okolicy centralnej czy dookoła stawu najczęściej ma podłoże mechaniczne i związane jest z urazem struktur aparatu ruchu, bądź z ich przeciążeniem i nadwyrężeniem. Do kontuzji elementów tworzących staw może dojść nie tylko podczas treningu sportowego i pracy fizycznej, ale też w czasie codziennych czynności domowych i rekreacyjnych. Szczególnie forsowne dla kolan są biegi długodystansowe po twardym i nierównym podłożu, np. po asfalcie, pokonywanie dużej różnicy wzniesień oraz podnoszenie ciężkich przedmiotów. Spuchnięta noga w kolanie nierzadko stanowi efekt braku rozgrzewki, niewłaściwej techniki biegu, wspinania się czy innej aktywności intensywnie angażującej staw, a także anatomicznych anomalii stawu i wad postawy dotyczących kończyn dolnych. Równie często spuchnięte kolano może pojawić się po upadku i stłuczeniu, a w zależności od siły uderzenia obrzęk ma różne nasilenie i dodatkowe objawy, stąd konieczna jest konsultacja ze specjalistą w celu poszerzenia diagnostyki i dobrania właściwego sposobu leczenia. Często jest to również reakcja po operacji stawu. Opuchnięte kolano po artroskopii to fizjologiczna odpowiedź na ingerencję chirurgiczną1.
Spuchnięte, bolące kolana – przyczyny niezwiązane z urazem
Spuchnięte kolano po przemęczeniu może niepokoić znacznie mniej niż dolegliwości i zniekształcenie stawu pojawiające się bez konkretnej przyczyny. Wówczas można domniemywać różnych chorób. Ból i spuchnięte kolano to charakterystyczne objawy zmian zwyrodnieniowych, których istotą jest postępująca degeneracja chrząstki stawowej. W efekcie dochodzi do stopniowego ścierania się jej powierzchni i ubytków masy, a także do odsłonięcia nasad kości i wytworzenia osteofitów (czyli zmian określanych jako tzw. dzioby lub narośla kostne, które są wynikiem miejscowej nabudowy tkanki kostnej). Opuchnięcie kolana, trudności w chodzeniu i dyskomfort w spoczynku świadczą o zaawansowanej chorobie, ponieważ w początkowym jej okresie zmiany zwyrodnieniowe nie powodują dolegliwości2.
Bolące, opuchnięte kolano może być spowodowane torbielą Bakera, czyli zmianą w okolicy dołu podkolanowego, mającą kształt wyczuwalnego pod skórą guza o zmiennej twardości. Powstaje ona pod wpływem pracy stawu wypełnionego płynem stawowym1. Przyczyn zaburzenia jest wiele. Najczęściej sprzyjają mu urazy, stany zapalne, przeciążenia i choroby o podłożu reumatycznym.
Spuchnięte kolano i ból mogą być objawem choroby Osgood-Schlattera, zwanej jałową martwicą kości piszczelowej. Zaburzenie rozwija się u osób w wieku 8–15 lat, które prowadzą sportowy, bardzo aktywny tryb życia i przechodzą dodatkowo okres gwałtownego wzrostu. Istotą zaburzenia jest przewlekły stan zapalny w okolicy przyczepu więzadła rzepki, czyli u jej podstawy, na skutek nadmiernej trakcji ścięgien mięśnia czworogłowego uda, który stanowi główny aparat wyprostny kolana3. Dolegliwości mają tendencję do nasilania się podczas ćwiczeń o dużym obciążeniu nóg, jak bieganie i skakanie. Opuchnięte kolano nie tylko boli, ale też powoduje utykanie, nadwrażliwość na dotyk i zwiększone, miejscowe ocieplenie skóry.
Jeśli występują niepokojące objawy, konieczna jest konsultacja ze specjalistą w celu dokładnej diagnostyki i doboru właściwego leczenia.
Spuchnięte kolano – domowe sposoby
Spuchnięte kolano wymaga leczenia. Odpowiednie postępowanie łagodzi przebieg dolegliwości, poprawia motorykę stawu i zapobiega postępowi uszkodzeń struktur aparatu ruchu. Bez względu na przyczyny, można stosować kilka domowych metod terapeutycznych. Na opuchnięte kolano w ostrym stanie pourazowym korzystnie działa zimny, miejscowy kompres żelowy lub z użyciem wilgotnej gazy bądź ręcznika, nakładany na 15–20 minut 2–3 razy w ciągu dnia. Można również wykonywać delikatne masaże kostkami lodu.
Ważne jest usztywnienie stawu i odpoczynek, zwłaszcza od czynności związanych z eksploatacją kończyn dolnych, nawet o lekkiej intensywności. Podczas odpoczynku dobrze jest unieść kolano powyżej poziomu miednicy. W tym celu można podeprzeć nogę krzesłem lub pufą w trakcie siedzenia. Leżąc, warto podłożyć poduszkę lub zwinięty koc pod kostki i staw kolanowy. Uzupełnieniem domowego leczenia opuchniętych kolan, zwłaszcza na tle chorobowym, może być odpowiednio zbilansowana dieta, bogata w nasycone kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy C, E i A, kolagen, aminokwasy, mikroelementy oraz wodę2.
KETO/060/05-2021
