Skręcenie stawu skokowego, powszechnie określane jako skręcenie kostki, to jedna z najczęstszych kontuzji, do których dochodzi nie tylko podczas uprawiania sportu. Uraz może zdarzyć się niemal każdemu, wystarczy nieuważne postawienie stopy na nierównej powierzchni, a w przypadku pań, nawet chodzenie w butach na obcasach. Niezależnie od przyczyny, szybka reakcja i odpowiednie leczenie pozwalają złagodzić ból i przyspieszają powrót do pełnej sprawności. W tym artykule omówimy objawy skręcenia kostki, sposoby udzielania pierwszej pomocy oraz skuteczne metody leczenia, zarówno w warunkach domowych, jak i pod nadzorem specjalistów.
Objawy skręcenia stawu skokowego
Głównym objawem skręcenia stawu skokowego jest nagły, silny ból w okolicy kostki, odczuwany bezpośrednio po urazie, szczególnie podczas próby obciążenia lub poruszania skręconą nogą [1]. Często towarzyszy mu szybko pojawiająca się opuchlizna i zaczerwienienie w okolicy urazu. W niektórych przypadkach może również dojść do powstania siniaków lub nawet krwawienia. Charakterystyczne jest również ograniczenie ruchomości w stawie skokowym, co znacznie utrudnia chodzenie.
Pierwsza pomoc przy skręceniu kostki
Najskuteczniejszą metodą w [przypadku skręcenia kostki jest jak najszybsze wdrożenie tzw. protokołu RICE.
Odpoczynek (Rest)
Należy unieruchomić skręconą kostkę i unikać obciążania jej. Jeśli to możliwe, dobrze jest skorzystać z kul, aby ograniczyć nacisk na uszkodzony staw.
Lód (Ice)
Przyłożenie zimnego okładu (np. lodu owiniętego w ręcznik) do skręconej kostki na około 20 minut co 2-3 godziny pomaga zmniejszyć obrzęk i łagodzi ból.
Kompresja (Compression)
Owinięcie kostki elastycznym bandażem lub założenie stabilizatora stawu skokowego ogranicza obrzęk i zapewnia dodatkową stabilizację.
Uniesienie (Elevation)
Uniesienie skręconej kończyny powyżej poziomu serca pomaga zmniejszyć obrzęk i dolegliwości bólowe.
Dodatkowo można zastosować leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, aby złagodzić ból. Warto wybrać te, które poza działaniem przeciwbólowym wykazują też działanie przeciwzapalne, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które zawierają np. ketoprofen [3]. Niezależnie od tego, który z dostępnych bez recepty leków wybierzesz, zawsze zapoznaj się z dołączoną do opakowania ulotką.
Leczenie skręconego stawu skokowego
Sposób leczenia zależy od stopnia urazu. W przypadku lekkich skręceń, gdzie doszło jedynie do rozciągnięcia więzadeł, zwykle wystarczy stosowanie opisanej już metody RICE i leków przeciwbólowych. Jeśli po kilku dniach leczenia domowego ból, obrzęk lub ograniczenie ruchomości nie ustępują, a nawet się nasilają, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
W przypadku poważniejszych uszkodzeń, takich jak częściowe lub całkowite zerwanie więzadeł, konieczne jest unieruchomienie za pomocą gipsu lub ortezy, a niekiedy również rehabilitacja.
Leczenie specjalistyczne skręcenia kostki
W celu oceny stopnia urazu i wykluczenia ewentualnych złamań lekarz może zlecić wykonanie zdjęć rentgenowskich lub badania USG stawu skokowego. Przy wspomnianych już poważniejszych uszkodzeniach, konieczne może być unieruchomienie kostki za pomocą gipsu lub ortezy stawu skokowego na okres 2-3 tygodni [4].
Po zdjęciu gipsu lub ortezy ważnym elementem leczenia jest rehabilitacja prowadzona pod nadzorem fizjoterapeuty. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mają na celu przywrócenie pełnego zakresu ruchu, siły mięśniowej oraz stabilności stawu skokowego.
W rzadkich poważnych urazach, gdy doszło do całkowitego zerwania więzadeł, konieczna może być interwencja chirurgiczna w celu ich rekonstrukcji.
Profilaktyka skręceń stawu skokowego
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia skręcenia stawu skokowego, warto pamiętać o kilku ważnych zasadach. Oczywiście niekiedy uraz jest wynikiem nieszczęśliwego zdarzenia, ale warto, jeśli tylko możemy, minimalizować ryzyko.
Rozgrzewka przed aktywnością. Wykonywanie prawidłowej rozgrzewki przed podjęciem jakiejkolwiek aktywności fizycznej, szczególnie biegania lub ćwiczeń na nierównym terenie, pomaga przygotować stawy i mięśnie do wysiłku.
Odpowiednie obuwie. Noszenie wygodnego obuwia sportowego z odpowiednią amortyzacją i stabilizacją stawów zmniejsza ryzyko skręceń.
Unikanie nierównego podłoża. Szczególną ostrożność należy zachować podczas chodzenia po nierównym, wyboistym terenie, gdzie łatwo o potknięcie i skręcenie stawu.
Wzmacnianie mięśni. Regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp, kostek i łydek poprawiają stabilność stawów i zmniejszają podatność na urazy.
Stopniowe zwiększanie aktywności. Powolne i stopniowe zwiększanie intensywności i czasu trwania wysiłku pomaga uniknąć przeciążeń i kontuzji.
Pamiętaj, że skręcenie stawu skokowego, mimo że często traktowane jest jako niegroźna kontuzja, wymaga szybkiej i właściwej reakcji, aby złagodzić ból i przyspieszyć powrót do pełnej sprawności. Zastosowanie metody RICE, a w razie potrzeby również leków, a na późniejszym etapie powrotu do zdrowia również rehabilitacji, pozwala na skuteczne leczenie skręcenia kostki zarówno w warunkach domowych, jak i pod nadzorem specjalistów. Wdrożenie prostych środków profilaktycznych, takich jak rozgrzewka, odpowiednie obuwie i wzmacnianie mięśni, może natomiast znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego typu kontuzji w przyszłości.
Przedstawiony materiał ma charakter informacyjny i nie jest tożsamy z konsultacją lekarską.
Autor: lek. med. Wiktor Trela
KETO/054/05-2024
