Jak rozróżnić naderwanie mięśnia od innych kontuzji?

Urazy mięśniowe to jedna z najczęstszych kontuzji, z którymi muszą mierzyć się sportowcy, ale też osoby prowadzące aktywny tryb życia. Wśród nich wyróżnia się naderwanie mięśnia, czyli stan, w którym dochodzi do częściowego przerwania ciągłości włókien mięśniowych. Rozpoznanie tego rodzaju urazu oraz właściwe postępowanie decydują o czasie terapii. Właśnie dlatego w tym artykule skupimy się na tym, jak rozpoznać naderwanie mięśnia, jakie są objawy urazu oraz najczęściej wdrażane metody leczenia i rehabilitacji.

Czym jest naderwanie mięśnia?

Naderwanie mięśnia to uraz, który polega na częściowym uszkodzeniu i zerwaniu włókien mięśniowych. W odróżnieniu od całkowitego zerwania mięśnia, gdzie dochodzi do rozerwania wszystkich lub niemal wszystkich włókien, w przypadku naderwania uszkodzeniu ulega jedynie część struktury mięśnia [1]. Naderwanie klasyfikowane jest jako uraz II stopnia w trójstopniowej skali oceniającej nasilenie tego typu kontuzji. Oznacza to, że dochodzi do zerwania ponad 5% włókien mięśniowych, jednak nie jest to całkowita utrata ciągłości tkanki.

Najczęściej naderwaniu ulegają:

• mięsień dwugłowy uda,

• mięsień brzuchaty łydki,

• mięśnie przedramienia,

• mięśnie brzucha,

• mięśnie pośladkowe.

Kontuzje te dotykają przede wszystkim sportowców, ale mogą również wystąpić u osób prowadzących aktywny tryb życia lub wykonujących prace wymagające powtarzalnych ruchów.

Przyczyny naderwania włókien mięśniowych

Naderwanie mięśnia jest najczęściej wynikiem nagłego, silnego obciążenia włókien, przekraczającego ich fizjologiczne możliwości [1]. Do tego typu urazów dochodzi, np. jeśli zapominasz o prawidłowej rozgrzewce przed treningiem lub aktywnością fizyczną, ale również, jeśli sam trening jest zbyt intensywny i niedopasowany do możliwości Twojego organizmu i poziomu wytrenowania. Ryzyko zwiększają wszelkie gwałtowne ruchy, takie jak nagłe zmiany kierunku, dynamiczne skoki czy zatrzymania. Urazy mechaniczne, np. uderzenie w napięty mięsień także mogą skończyć się tego typu kontuzją.

Ważne, aby pamiętać, że są również czynniki predysponujące do naderwań mięśni. Bardziej narażone na kontuzje są osoby:

• z wyraźnie zarysowaną dysproporcją siły między poszczególnymi grupami mięśniowymi,

• z zaburzeniami wzorców ruchowych,

• z wadami postawy,

• po wcześniejszych urazach,

• jeśli mięśnie znajdują się w stanie osłabienia, a organizm jest przemęczony.

Jak rozpoznać, że mięsień jest naderwany?

Naderwanie mięśnia daje bardzo charakterystyczne objawy. Ich znajomość pozwala szybko zidentyfikować kontuzję. Dlatego, jeśli możesz podejrzewać uraz, jeśli:

• odczuwasz nagły, silny ból w miejscu urazu, nasilający się przy próbie ruchu,

• w okolicy bólu pojawi się obrzęk, zasinienie lub zaczerwienienie skóry,

• zauważysz osłabienie siły mięśniowej i ograniczenie zakresu ruchomości,

• a w poważniejszych przypadkach – niekontrolowane skurcze mięśnia [2].

W samym momencie urazu charakterystyczne jest również uczucie „trzasku” lub „pęknięcia”. Objawy naderwania mogą utrzymywać się przez kilka tygodni, w zależności od stopnia naderwania.

Stopnie naderwania mięśnia

Naderwania mięśni klasyfikowane są w trzystopniowej skali, w zależności od rozległości uszkodzenia [1].

Naderwanie I stopnia (naciągnięcie) to uszkodzenie mniej niż 5% włókien mięśniowych. Objawy są łagodne, ból i obrzęk niewielkie, a funkcja mięśnia zachowana.

Naderwanie II stopnia (naderwanie) to opisywane w tym artykule uszkodzenie ponad 5% włókien mięśniowych. Występuje wówczas wyraźny ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości i osłabienie siły mięśniowej.

Naderwanie III stopnia (zerwanie) to całkowite lub niemal całkowite przerwanie ciągłości mięśnia. Objawia się silnym bólem, dużym obrzękiem, brakiem możliwości ruchu i znaczną utratą siły mięśniowej.

Prawidłowa ocena stopnia naderwania jest kluczowa dla wdrożenia odpowiedniego leczenia i rehabilitacji, dlatego, jeśli podejrzewasz tego typu uraz, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty, który może zlecić badanie obrazowe.

Leczenie naderwanego mięśnia

Jak w przypadku większości kontuzji, również przy tym urazie konieczne jest unieruchomienie i odpoczynek, aby organizm mógł się prawidłowo zregenerować. Pamiętaj, że kontynuowanie aktywności tylko pogłębi uraz i wydłuży czas powrotu do zdrowia. Aby zmniejszyć ból i złagodzić stan zapalny można wdrożyć leki dostępne bez recepty z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) [3]. Pamiętaj, aby przed ich zastosowaniem zapoznać się z dołączoną do opakowania ulotką.

Bezpośrednio po urazie wskazane są zimne okłady, które pomagają zmniejszyć obrzęk i ból. Chłodzące opatrunki warto stosować kilka razy dziennie na kilkanaście minut. Możesz w tym celu wykorzystać gotowe opatrunki żelowe lub kostki lodu zawinięte w bawełnianą ściereczkę (pamiętaj, aby lodu nie przykładać bezpośrednio na skórę). Również kompresja elastycznym bandażem ogranicza obrzęk, a także uniesienie kończyny powyżej poziomu serca, co poprawia krążenie.

Kolejnym etapem powrotu do zdrowia, który wdraża się po ustąpieniu zaostrzonego stanu zapalnego, jest rehabilitacja i fizjoterapia, również pod kontrolą specjalisty. Najczęściej stosowane techniki to masaż, rozciąganie i terapia powięziowa. Wykorzystuje się również zabiegi fizykoterapeutyczne, np. laseroterapia, magnetoterapia.

Czas powrotu do pełnej sprawności po naderwaniu mięśnia jest bardzo indywidualny, może wynosić od kilku tygodni do nawet pół roku, w zależności od stopnia urazu.

Zapobieganie naderwaniom i innym kontuzjom mięśni

Pamiętaj, że mięśnie należy właściwie przygotować do wysiłku, dlatego nie pomijaj kompleksowej rozgrzewki wszystkich partii mięśni przed treningiem lub aktywnością. To nie wszystko!

• Zwiększaj obciążenie w trakcie aktywności stopniowo. Pamiętaj, że Twój organizm musi się zaadaptować.

• Dbaj o kondycję i równowagę mięśniową, wzmacniając mięśnie agonistyczne i antagonistyczne w równym stopniu.

• Skup się na korygowaniu dysfunkcji i zaburzeń postawy.

• Pamiętaj o odpowiedniej regeneracji i nawodnieniu (nawadnianie organizmu ważne jest przed i podczas aktywności fizycznej).

• Wdrażaj zbilansowaną dietę bogatą w białko, witaminy i minerały.

• Używaj odpowiedniego obuwia i sprzętu sportowego. Jeśli to konieczne stosuj taśmy lub ortezy w celu stabilizacji i odciążenia mięśni.

Kompleksowe podejście do profilaktyki, czyli połączenie prawidłowego treningu ze zdrowymi nawykami, pozwala na skuteczne zapobieganie kontuzjom mięśni i szybszy powrót do pełnej sprawności, jeśli dojdzie do urazu. Zrozumienie mechanizmów powstawania kontuzji, ich objawów i metod leczenia to ważny temat dla wszystkich osób aktywnych fizycznie, zarówno sportowców, jak i amatorów.

Przedstawiony materiał ma charakter informacyjny i nie jest tożsamy z konsultacją lekarską.

Autor: lek. med. Wiktor Trela

KETO/096/04-2024