Bolesne miesiączkowanie występuje nawet u 60% kobiet w wieku rozrodczym. Rozróżnia się dolegliwości o charakterze pierwotnym i wtórnym. W pierwotnym bolesnym miesiączkowaniu brak jest jakichkolwiek uchwytnych zmian chorobowych w obrębie miednicy mniejszej. Dodatkowo przypadłość ta dotyczy zwykle młodych kobiet i nastolatek. Przy wtórnym bolesnym miesiączkowaniu występują zmiany patologiczne u kobiet między 30 a 40 rokiem życia.
Miesiączka to regularne krwawienie z jamy macicy. Jest ono wynikiem cyklicznych zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety dojrzałej płciowo. Bezpośrednia przyczyna wystąpienia miesiączki to złuszczenie się endometrium, czyli błony śluzowej jamy macicy.
Przyczyny bolesnego miesiączkowania
Bolesne miesiączkowanie, czyli dysmenorrhoea, to ból w podbrzuszu odczuwany tuż przed miesiączką lub w trakcie menstruacji. Występuje nawet u 60% kobiet w wieku rozrodczym1. Zdecydowanie częściej dotyczy młodych kobiet i dziewcząt. Za przyczynę dolegliwości bólowych uznaje się zwiększoną produkcję prostaglandyn w endometrium.
Pierwotne bolesne miesiączki pojawiają się najczęściej w okresie pokwitania i po wystąpieniu cykli owulacyjnych. Ból pojawia się najczęściej dwa dni przed wystąpieniem menstruacji lub wraz z pojawieniem się krwawienia. Jego nasilenie zmniejsza się w ciągu 12–72 godzin2. Ból towarzyszy prawie wszystkim miesiączkom, najczęściej ma charakter skurczowy i zazwyczaj ogranicza się do podbrzusza. Niektóre kobiety doświadczają również dolegliwości bólowych w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, czasem nawet w okolicy ud. Do objawów towarzyszących pierwotnym bolesnym miesiączkom należą między innymi nudności, biegunka, osłabienie, czasem też bóle głowy. Na szczęście dolegliwości słabną z wiekiem oraz po porodzie. Co ciekawe, w badaniu ginekologicznym i innych badaniach dodatkowych (np. w USG) zwykle nie ma żadnych nieprawidłowości.
Przyczyny wtórnie bolesnych miesiączek to:
- endometrioza,
- adenomioza (typ endometriozy, który najczęściej dotyka kobiety pomiędzy 40 a 50 rokiem życia),
- mięśniaki macicy,
- torbiel lub guz jajnika,
- zrosty w miednicy mniejszej, np. po zabiegach operacyjnych,
- zapalenie narządów miednicy mniejszej,
- polip endometrialny,
- zwężenie kanału szyjki macicy,
- antykoncepcyjna wkładka wewnątrzmaciczna IUD3.
Są też inne przyczyny bólu podbrzusza, niezwiązane z ginekologią. Najczęstsze to choroby zapalne jelit, zapalenie układu moczowego, zespół jelita drażliwego czy schorzenia psychogenne.
Wizyta u lekarza ginekologa jest konieczna, aby stwierdzić, czy dolegliwości bólowe mają charakter pierwotny czy wtórny. Na wizycie lekarz zbierze dokładny wywiad i przeprowadzi badanie. W razie konieczności zleci również transwaginalne USG narządu rodnego lub dodatkowe badania laboratoryjne.
Leczenie bolesnych miesiączek
Leczenie bolesnych miesiączek zależy od ich przyczyny. Doraźnie można zastosować leki spazmolityczne, czyli rozkurczowe i leki NLPZ, które uśmierzają ból. Należy pamiętać, że przy dolegliwościach, które utrudniają normalne funkcjonowanie, konieczna jest zawsze konsultacja ze specjalistą. U pacjentek z pierwotnym bolesnym miesiączkowaniem stosuje się krótkotrwałe leczenie objawowe, w tym między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne, które zawierają np. ketoprofen czy ibuprofen. Gdy dolegliwości bólowe nadal nie ustępują, lekarz może przepisać również tabletki antykoncepcyjne. Jeżeli i taka forma terapii nie przynosi poprawy, należy ponownie zgłosić się do lekarza ginekologa, gdyż przyczyną bólu może być endometrioza lub inne poważne choroby4. Specjalista może wtedy zaproponować leczenie operacyjne (laparoskopię diagnostyczną), a następnie terapię odpowiednią do postawionego rozpoznania5.
Do domowych sposobów na ból brzucha podczas okresu należy ogrzewanie podbrzusza, na przykład za pomocą termoforu.
Bolesny okres jest częstą dolegliwością u kobiet w wieku rozrodczym. Nieleczony lub leczony nieskutecznie prowadzi do absencji w szkole czy pracy, ograniczenia kontaktów towarzyskich, a nawet zaburzeń na tle psychicznym. Warto więc zastosować skuteczny lek na bolesne miesiączki, a jeśli dolegliwości nie ustąpią, skontaktować się ze specjalistą.
KETO/289/08-2020
